Collectie Antoine Van Loocke in Design Museum Gent

Al vijftien jaar schenkt Antoine Van Loocke regelmatig ontwerpen aan de collectie van Design Museum Gent. Dit jaar kwam daar een belangrijke aankoop van een twintigtal stukken bovenop. Twee daarvan zijn sleutelstukken uit Van Loockes beginperiode als messenmaker, toen het artistieke aspect nog overheerste in zijn werk: de krachtige installatie Ad huc stat en het mes Apocalyps, een persoonlijke interpretatie van het werk van Hiëronymus Bosch. Design Museum Gent hecht veel belang aan een representatief overzicht van het oeuvre van Antoine Van Loocke in zijn collectie. Het bewaart ook de originele ontwerptekeningen die hij van zijn messen maakte – achteraf om precies te zijn, en niet voorafgaand aan het ontwerp zoals gebruikelijk.

Antoine Van Loocke bekleedt een unieke positie door de authentieke manier waarmee hij zijn discipline beoefent: (recuperatie)materiaal, het ambacht en betekenisvolle samenwerkingen met andere makers en met opdrachtgevers staan er centraal. De komende periode investeert het museum in de gedetailleerde beschrijving van alle stukken: alleen zo kunnen we het vernuft en de drijfveren waarmee ze tot stand kwamen te allen tijde eer aandoen.

Eva Van Regenmortel, wetenschappelijk medewerker Design Museum Gent

ANTOINE VAN LOOCKE
met afstand de bekendste messenmaker uit België

Ons gesprek vindt plaats in de lente, tijdens de COVID 19 -lockdown die zowat de hele wereld economisch en cultureel lam legt en ieder van ons verplicht om anders te gaan leven. Antoine Van Loocke omschrijft deze pandemie als “de crisis van de valse waarden” en omarmt de signalen die het coronavirus uitstuurt. Voor hem verandert er weinig, vertelt hij. Zijn leven was voordien ook al helemaal afgestemd op het respect voor milieu, natuur, het mentale evenwicht.
Al van kindsbeen af was de natuur zijn biotoop en inspiratiebron. Later werd het ook zijn werkterrein, als hovenier van een kasteeltuin van meer dan 10 hectare. In zijn vrije tijd schilderde en beeldhouwde Antoine Van Loocke, maar op zijn 45ste besliste hij hiermee te stoppen om dingen te maken die niet enkel dienen “om naar te kijken”, maar ook bruikbaar zijn. Het zouden messen worden, zijn andere jeugdpassie.

Zo leerde ik Antoine kennen rond de eeuwwisseling als messenmaker, en is hij ook bekend geworden. Ik herinner me hoe hij de prachtigste messen maakte in damast, met heften uit de meest ondenkbare en exotische materialen. Het werden unieke hebbedingen voor vele verzamelaars wereldwijd. Maar ondanks het succes besliste Antoine, heel consequent als hij is, af te stappen van dit procedé en zich te focussen op echt functionele messen. Heel even heeft hij geëxperimenteerd met composietmateriaal (2004) maar al snel koos hij resoluut voor recuperatiematerialen. Hij wilde iets waardevols creëren met materialen die voor de meeste mensen waardeloos zijn geworden. Dit was in die tijd uniek, maar Antoine wilde zijn
ecologische voetafdruk zo laag mogelijk houden en zelf verwijst hij vaak naar de - Slow Design - principes.  

Hij maakte een hele reeks edele messen, waaronder ook zijn bekende en heel betaalbare - Patattenschellers - vervaardigd uit roestig koolstofstaal voor het lemmet en natuurlijke materialen voor het  heft, zoals hout, dat hij vond tijdens zijn werk en wandelingen in de natuur.

Zijn passie voor authenticiteit en – Slow - deelde hij al snel met sterrenchefs met een uitgesproken terroir signatuur, zij die met regionale producten werken en lokale gerechten serveren. Voor hen ontwierp hij volgens dezelfde filosofie messen en bestekken die hun stoutste dromen ver overtroffen. Als autodidact, en hij benadrukt dit graag, heeft hij altijd buiten de lijnen durven denken.

Zo werd Peter Goossens van het sterrenrestaurant Hof van Cleve een van zijn grootste opdrachtgevers en bekendste ambassadeurs. Voor hem ontwierp Antoine in 2010 de - Perzes - serie, waar je voor de maaltijd je favoriete Van Loocke mes mag kiezen uit een houten blok. Daarna volgden Kobe Desramaults (In De Wulf), Christophe Hardiquest (BonBon), en de Franse sterrenchefs David Toutain en Paul Bocuse (Bocuse d'Or), alsook de Spaanse chef Albert Adria (El Bulli).

Maar al die tijd onvermoeid creatief en gedreven als hij is had Antoine de ultieme droom een mes te maken volledig uit lokaal afval en duurzaam en dat toch keukenproof is.

Van de Leuvense professor Ignace Verpoest had hij in 2004 geleerd hoe je duurzame en alledaagse gebruiksvoorwerpen kon maken uit een composiet, waarvan de vezel geïmpregneerd werd met epoxy. Antoine wilde hetzelfde met hout, er zich terdege van bewust dat het materiaal voldoende poreus moest zijn om de kunststof op te nemen. Dat bleek enkel mogelijk met rottend hout. Minstens 10 jaar heeft hij geïnvesteerd in het ontwikkelen van een eigen high tech composiet voor het heft. Het resultaat is een hybride materiaal, dat hij omschrijft als “Vurt ijt”, en dat de eigenschappen en imperfectie van het hout bewaart maar aanzienlijk betere eigenschappen krijgt, hard en vormvast en niet water absorberend. Het resultaat is de Antoku-messencollectie, 7 unieke all-round keukenmessen in damaststaal en 2 in gerecupereerde inox. Zo tovert hij natuurlijke maar waardeloos geworden afval- en recyclage materialen om tot hoogtechnologische producten, die met hun onregelmatige structuur vol oneffenheden nog steeds natuurlijk lijken.
Precies deze imperfectie geeft meerwaarde. En hoe rotter het materiaal hoe mooier. Hetzelfde is waar voor de bekraste of gecorrodeerde lemmeten. Het zijn de signaturen van hun verleden die hij omschrijft als “accidentele unicaten”.

Inge Vranken